Parenting Issue: Juvenile Attraction

My ten year-old daughter suddenly becomes so conscious with how she looks, the mirror on the wall that has been hanging there for a long time begging for attention now turned into my Angel Reign's favorite nook.

Ang aking sampung taong-gulang na anak ay bigla nang naging mapansinin sa hitsura niya, yung salamin na matagal nang nakasabit sa dingding na tila nagpapansin ay naging paboritong sulok ni Angel Reign.

Oh my! I am surprised to find-out that she is a little bit getting serious with having a crush. Imagine having her crush's name as her mobile hotspot's password?! Before I am just vexing her about this boy,  a friend's son, who is known to be her admirer.  Just a  not so serious thing at all.

Naku, nakagugulat na tila baga seryoso na siya sa pagkakaroon ng nagugustuhan. Mantakin mo pangalan ng crush niya ang password ng wifi hotspot ng cellphone niya?! Dati-rati nakikiharot lang ako sa kanya dun sa anak ng kaibigan namin na batang may gusto raw sa kanya. Biro-biro lang ba...

Children need to feel that parents are open to the idea of them having such feelings that naturally occur sideways during puberty. As their physical body changes, the hormones that brought those changes also affect their mental and emotional being.  And it is important that they know that this  is a 'welcome thing' because this is crucial getting their trust in this very important matter that really needs extreme parental guidance.

Kailangan ng ating mga anak na makaramdam na tayong kanilang mga magulang ay bukas sa ideya ng pagkakaroon nila ng gayong damdamin na kasabay na sumusulpot sa panahon ng pagdadalaga at pagbibinata. Habang unti-unting nagbabago ang kanilang pisikal na kaanyuan kaalinsabay nito ang mga pagbabago sa kanilang damdamin at kaisipan. At mahalagang malaman nila na 'ayos lang' sa atin ito dahil malaki ang kinalaman nito sa pagkuha natin ng tiwala nila sa mga ganito kaselang bagay na tunay na nangangailangan ng patnubay nating mga magulang.

If we, parents, get impulsive upon hearing the most handsome guy or the prettiest girl or the brightest in the class who has often been the hero in your child's stories  then took it negatively and scold the child about it, we are just teaching them to start lying sooner or later. Of course, we have a hint right away of what is 'between the lines' - no matter how we deny, this is part of their growing-up.  What is important is that we make sure, we are ready to listen and they are confident that we are a FRIEND.

Kung magpapa-bigla-bigla tayong mga magulang sa sandaling makarinig tayo ng mga kuwento ng ating anak kung saan bidang-bida ang pinaka-cute o pinakamatalinong bata sa klase - kapag nagalit tayo o nagsermon - matuturuan natin silang magsinungaling o magtago sa kinalaunan.  Syempre, nakakahalata na agad tayo kahit hindi pa tuwirang sabihin ng bata sa atin ang nararamdaman- kahit anong tanggi natin, bahagi ito ng paglaki nila. Ang mahalaga matiyak natin na handa tayong makinig at tiwala sila na tayo ay 'kaibigan'.

Parents too will feel secure having the confidence that children turn to them in all sort of these changes - along the way, advices on how the child should properly react on some situations they might encounter, we can freely give them without any hint of rejection on their part.

Makakaramdam din tayo ng seguridad na tiwala ang bata sa atin; at sa atin sila tatakbo kapag dumating ang ganitong uri ng mga pagbabago - ang mga payo kung papaano nila ito hahaharapin - ang iba't-ibang sitwasyon, ay maalwan o maluwag nating maipagkakaloob ng walang anumang pagtutol sa panig nila.

Parents or guardian (in cases that the parents are not around - abroad or gone early) can guide them every step of the way and remind about their:

Ang mga magulang (o guardian na tumatayong magulang - kung ulila na ang bata  o nasa abroad ang magulang) ay makaaakay sa mga bata sa pamamagitan ng pagpapapaalala ukol sa kanilang:

1. Limitations (limitasyon)

Boundaries on interaction with the opposite sex.  Limitations on going-out with friends involving the object of affection...

Hangganan sa pakikisalamuha sa may ibang kasarian. Limitasyon sa lakad na kabilang ang nagugustuhan.

2. Awareness of everything that could somehow endanger their reputation being respectable individuals - boy or girl.

Pagbibigay-kaalaman sa mga bagay na maaring makasira ng kanilang reputasyon bilang isang karespe-respetong indibidwal -babae man o lalaki.

Since children appears like a blank 'canvas', we have to start from scratch. Tell them this is good or this is bad depending on our perspective. Example my own as a Christian, I want my daughters to grow decently - guys around are okay - but I prefer the old Filipina ways. The girls do not reveal their feelings no matter what no showing-up and never make the first move or give motives to boys. 

Dahil ang mga bata ay parang bakanteng papel na pipintahan, kailangan nating magsimula sa wala.  Turuan natin sila kung alin ang tama o alin ang mali depende sa ating paniniwala.  Halimbawa, sa akin bilang Kristiyano, nais kong lumaki ang mga anak kong babae ng disente - ayos lang ang mga nakapaligid na kabataang lalaki - ngunit mas gusto ko sana ang sinaunang kaugalian nating mga Filipina. Ang mga kababaihan ay hindi nauunang magpahayag ng damdamin at nagpapakita ng motibo ng pagkagusto sa lalaki.

It is difficult to rear a child these days in terms of influencing their behavior and actuations - tons of media influences are scattered around even tv programs promoting or setting example of getting in to relationship are getting younger these days, I am not anymore surprised that even games on Android devices relay the same message - the dress-up (like an adult), the love match (even Talking Tom cat game has a Talking Angela), the make-up thing games, marriage-related games etc. Before we could start speaking to them they already have their pieces of information picked-up from all over.

Sa totoo lang, mahirap magpalaki ng bata sa ngayon kung ang pag-uusapan ay impluwensiya sa kanilang kilos at pag-uugali - sagana kasi ang impluwensiya ng media sa paligid, kahit mga programa sa telebisyon ay humihikayat o nagpapakita ng halimbawa ng mga batang-bata pa na pakikipag-relasyon.  Hindi na ako nagugulat na kahit mga laro sa mga Android na gadgets  gyundin ang mensaheng ipinararating - yung mga pag-aayos dalaga, pag-ma-make-up, pagtatambal tambal (ultimo si Talking Tom na pusa may Talking Angela na) at kung ano-ano pa.  Bago pa tayo makapagsalita sa mga bata mayroon na silang sariling pagkaintindi sa mga bagay bagay na napulot nila sa kung saan-saan.

In addition to that, if very young kids are always beside late teenagers - the late teens unintentionally influence them thru stories of boyfriend-girlfriend thing etc. These children get curious too. I can not forget a thirteen year-old talking to my daughter about the 'car love scene' in Titanic movie, I came rushing from the dirty kitchen hearing the older girl talking to my then seven-year-old daughter about that. I admonished her not to tell such kind of stories to little children. I nearly lose my temper that day! I kept myself calm and thought of the best thing to do although I admit it is really hard to handle, the child is a friend's daughter. That is why I am always all ears even I am busy with the chores and I wanted to make sure that my children are just playing nearby. If remain uncorrected, it may look like nothing is bad.

Dagdag pa, kung ang mga sobrang bata pa ay laging nasa tabi ng mga tinedyer (17up)- hindi man nila sinasadya nakaiimpluwensiya sila dahil sa mga kuwento nila tungkol sa kasintahan. Ang mga batang ito ay nagkakaroon ng maraming tanong sa isipan nila gaya ng ano kaya ang pakiramdam ng gayon atbp. Hindi ko nga malimutan ang isang trese anyos na bata kausap ang panganay ko na pitong taong gulang pa lang noon - ang ikinukuwento ay ang maselang eksena nina Jack at Rose doon sa car nila ginawang motel sa pelikulang Titanic. Nagmamadali po akong humangos mula sa may lababo pagkadinig ko niyon talagang itinigil ko ang paghuhugas ng plato at kinausap ang dalagita na huwag niyang kuwentuhan ng ganun ang mga mas nakababata sa kanya. Muntik nang maubos ang pasensiya ko nung araw na iyon. Kumalma lang ako at nag-isip nga kung anong tamang gagawin. Kaya lagi na ay nakikinig ako habang naglalaro ang mga bata at mas gusto kong nasa abot tanaw ko lang sila. Kung hindi sila maitatama sa mga ganung pagkakataon, hindi nila maiisip na may mali o hindi dapat.

Being a friend to them extinguishes the fear of rejection and will lead them away from rebellion. Things like asking "how is your day?" will start a conversation.  DO NOT bombard your child with direct questioning that might appear like you are pushing - we had to balance everything. Giving them misperception that we are absolutely okay or agree with it may also give them the permission of having this so called 'boyfriend' when the idea that we really wanted to imply is that 'admiring someone at that young age (10-17yrs.old) is but a normal thing BUT having a relationship so early is NOT a good thing. It becomes over-indulgence that will eventually result to regretful situations later on and that everything has the right time.

Kung kaibigan ntin sila nawawala ang takot nila na sila ay pagbawalan o pagalitan dahil duon nalalayo sila sa pagrerebelde. Yung simpleng pagtatanong lang ng "Kumusta ang maghapon mo?" ay simula na ng mahabang usapan. Huwag siyang atakihin ng direktang pagtatanong na para bang itinutulak pa sila - kailangan nating balansehin ang lahat. Ang pagbibigay sa kanila ng maling pagkaunawa na para bang okay lang sa ati ang lahat o payag tayo na magkaron ng bf o gf agad sila- pero ang totoo pala ang ibig lang natin sabihin ay okay lang humanga sa batang edad ngunit ang pagkakaroon ng relasyon sa napakamurang edad ay hindi mabuting bagay. Nasosobrahan naman kapag ganun na maaaring mauwi kalaunan sa sitwasyong maaring ikapgsisi ng bata.  Ipaunawa natin na ang lahat ng bagay ay "may tamang panahon", sabi nga ni Lola Nidora ng AlDub.

Another thing about having children's trust is that being aware, we can regulate even their whereabouts.  Most of the children who had been in a compromising situation had been the result of parent's leniency or harshness with their children.

Ang isa pang mabuting bagay kung tiwala ang bata sa atin, maari nating matunton at mismong tayo ang makakakapag-giya sa mga lakad nila.  Karamihan sa mga bata na nalagay sa isang hindi kanais-nais na sitwasyon ay naging resulta ng kaluwagan o kahigpitan ng mga magulang.

-Too much freedom like letting them sleep just anywhere in not so important situations especially girls, make them PRONE to abuse and things like rape with consent. There is a tendency that the bees will come when the parents are not around. Knowing about the children's emotional stage can somehow help us make firm decision whether to give- in to such requests. 

Ang sobrang kalayaan katulad ng pagpayag nating makitulog sila kung kani-kanino (hindi malapit na kaanak) sa hindi naman mahalaga at kailangang sitwasyon lalo na ang mga batang babae, nailalapit natin sila sa pagka-abuso o panggagahasa ng may pahintulot. Maaring makakita ng pagkakataon ang mga 'bubuyog' na makalapit sa kanila dahil wala ang magulang sa paligid.

-Severity like humiliating them or scolding might resort to emotional stress and for that they will turn to someone who is always willing to listen and that could be an opposite sex.

Ang sobrang pamamahiya o pagpapagalit ay maaaring mauwi sa  pagka-aburido at dahil duon maari silang lumapit doon sa laging handang making at maaring iyon ay mula sa ibag kasarian.

I heard of stories like a child (around thirteen to fourteen) left home alone for a day and a half has invited a boy to sleepover (sound like a gossip, I never like that BUT this gave me some LESSONS to note)and the rest is so damaging for both of the child especially to the girl. Another on a boarding house, if the child needs to board while studying - DO NOT be tempted to rent a solo room for them for their safety. Not just from robbers etc, but also this brings them away from compromising situations such as having visitors(opposite sex). Unlike in bed spacing that occupants can watch each other and will be cautious to do immoral acts.

Mayroon akong narinig na kuwento na isang dalagita (mga 14-16 ang edad) ay naiwang mag-isa sa bahay at nag-imbita ng binatilyo na matulog sa kanila- ang iba ay tunay na nakasisira sa reputasyon ng dalagita dahil sa kuwento ng binatilyo mismo na ginawa sa kanya. Maaaring tsismis iyon ngunit mula doon ay makapupulot ng aral- hindi dapat iwanang solo ang kabataan. Kahit kung kailangan iupa habang nag-aaral mas makabubuting sa bedspacer piliin kaysa sa buong kuwarto at solo lang o iilan lang ang naroon at kapag wala ang iba ay nasosolo ng kabataan (may nangyari nang gaito sa totoong buhay, ang masama partner-partner yung dalawang bata sa kuwarto yung isa ay propesor ng dalagita na hiwalay pa man din sa asawa-isa sa apat ang nagsusumbong). Matuto tayo dito na huwag tayong maging sobrang maluwag sa kanila at piliin natin yung laging may magtitingin sa kanila kahit kapwa nila estudyante yung bang matatakot silang maisumbong sa atin.

If the girl happens to fall for older boys, the higher possibility of abuse might be present. This is where we are needed in the picture.  We can not actually guide their emotions, but we can direct t heir actions - enumerate the possibilities, the effects and the most probable outcome of an action the child might resort to. This way they are getting some very helpful WARNING. Telling stories (even machinated) that leaves a lesson or shows how difficult it is to get into such undesirable situations will give them the idea and be MORE cautious with their actions and decisions. Children need not experience the awful result of their misbehavior if we will be persistent on reminding (not nagging!) them.  In our Church, youth are kept busy with church activities to forget about worldly things.  We can also divert their time to sports (indoor and outdoor)/activities (arts and crafts)/singing they like; support them, buy them the things they need. Enroll them in skills training like voice, lessons, ballet, taek-won-do. Hindi naman kamahalan ang bayad sa ganyan.

Kapag ang kabataang babae ay nagkagusto sa may edad sa kanya mas malaki ang posibilidad ng pang-aabuso. Dito tayo kailangan, hindi natin matuturua yung emosyon nila (na nalipas din naman) pero maaari natin silang maturuan ng mga dapat nilang gawin para makapag-ingat –isa-isahin natin ang mga posibleng mangyari, mga epekto nito at ang tiyak na kahihinatnan kapag ganito o ganuon ang ginawa nila. Nakapagbibigay tayo ng makatutulong na paalala sa kanila. Magkuwento tayo (kahit yung iba ay gawa nna lang o palabas lang sa sine) na nagtuturo ng leksiyon o ipinakikita ang kahirapan na mapasuot sa ganuong uri ng sitwasyon na magbibigay sa kanila ng ideya para maging maingat sa pagkilos at pagpapasya. Hindi dapat maranasan ng mga kabataan ang mga masamang dulot ng hindi nila pakikinig sa saway at paalala kung magiging matiyaga tayo sa pagpapaalala sa kanila.  Sa aming relihiyon, ang mga kabataan ay tinitiyak na abala sa mga gawaing-pansimbahan para maiiwas sa mga kalayawan o nakapapahamak na bisyo at gawa. Maari din natin silang libangin sa mga gawaing isports o mga arts at crafts o pagkanta-suportahan natin ang hilig nila; bilhan natin ng mga kailangan para mgawa nila iyon. I-enrol natin sa mga skills training gaya ng ballet, voice lessons, swimming, etc. Fees are not that expensive at all.

My children,  Angel is a choir member since first grade in the Children's Worship Service and my seven-year-old Riana is rehearsing and under probation to become one too. Children will be surrounded with peers who are God-fearing and dealing with some LITTLE misbehavior will never be a problem or may not be there at all. 

Ang anak kong si Angle ay mag-aawit na sa (Pagsamba ng Kabataan) simula pa noong siya ay anim na taong gulang pa lamang at maging ang bunso ko na pitong taon ngayon ay nag-eensayo na rin..a ang mga bata na mapaliligiran ng mga kabataan ding tulad nila na may takot sa Diyos maging ang pag-aayos sa munti nilang pagsuway ay hindi magiging problema ng magulang.

Lastly, the most important thing of all is asking God's help to rear them properly, let us not RELY on our own skill and wit, God can make everything possible. Because no matter how great effort we put, whatever we sacrifice it sometimes fail. We hear of such stories of parents that is why we need God’s mercy in fulfilling our dreams for our children.

Higit sa lahat ay ang paghingi ng tulong sa Panginoong Diyos na mapalaki natin sila nang maayos (na maituro sa atin ang mga dapat nating gawin at sabihin), huwag po tayong manangan sa sarili nating kakayahan at kaalaman/talino, Ang Panginoong Diyos lamang ang makagagawa ng mga bagay na tila ba imposible.  Kahit anong gawin natin kahit gaano tayo magsakripisyo minsan nabibigo pa rin tayo, maraming nang kuwento ng ganyang magulang kaya kailangan natin ng awa g Diyos para matupad ang pangarap natin sa ating mga anak.