Sa mga magiging mommy pa lang naririto ang
mga epektibong pamamaraan kung papaano natin matuturuan at madaragdagan ang
bokabularyo ng ating mga anak:
1. Kahit sa tingin natin sila ay napakaliit
pa at ni hindi pa nagmumulat halos ang mga mata, kausap-kausapin natin sila sa
mahinang tinig. Mga paglalambing o paghele (pagkanta ng pampatulog sa kanila).
2. Habang dumaragdag ang buwang gulang
nila, ituro natin ang mga bagay-bagay sa paligid at sabihin sa kanila ag tawag
dito. Kagaya ng kama, cabinet, halaman – maari din nating pagsalitin ang
pagtuturo sa Filipino at English para
pareho nilang matutunan ito. Halimbawa kung sa araw na ito ay puro Filipino ang mga salitang ituturo natin
bukas ay English naman. Huwag tayog magsawa – lahat ng bagay kahit sa
lahat ng bahay, sa mga larawan o magazine
man kahit anong bagay na makikita roon at maituturo natin sa kanila, sabihin
natin sa malinaw na pagbigkas.
3. Huwag na huwag nating ituro sa kanila
ang pabulol na mga salita sapagkat makakasanayan nila ito kaya hindi po ba may
mga napapansin tayong bulol pa kahit bahagyang may gulang na. Nakatutuwa po ang
gayong pagkausap subalit may masama poi tong kumplikasyon kaya maging sa iba pa
nating mga kasambahay ay ipaalala po natin na iwasan po ito. Kapag sila ay
nag-aaral na magiging tampulan sila ng tukso at mapapahiya na magdudulot naman
sa kanila ng pagbaba ng tiwala at pagtingin sa sarili (low self-confidence and low
self-esteem). Kawing-kawing na po ang epekto niyon – maari ding mauwi sa
depresyon kapag dinamdam nila ng labis.
4. Bumili ng mga educational CDs/DVDs or
mag-download ng mga educational shows, nursery rhymes – ang
mairerekomeda kong ibinili ko sa panganay ko ay yung ‘Brainy Baby’ – nagtuturo
ito ng mga kulay, hugis, bilang atpb. Sa wikang English. Ipinapayo ko ding turuan sila ng mga bagay na nabanggit sa
wika natin. Kung English na ang mga
listening at watching materials, Tagalog o Filipino
na lang ang ituro natin – sapat na ang mga iyon para matuto sila sa
kanilang edad. Ang gawa ko po, dahil
kami lang mag-ina noon pag-alis ng bahay ng tatay ni Angel, para mailbag siya
habang may tinatapos ko ang mga gawaing-bahay o pagluluto; naka-play ang mga
DVDs kaya habang naka-walker o
nakaupo (naka-seatbelt sa stroller) ay talagang tutok siya sa
panonood.
Warning: Tiyakin lamag po na nakasara ang pinto at tanaw pa rin siya habang may
gingawa ka at kailangang lingunin paminsan-minsan lalo na kung
naka-walker.
5. Magkaroon ng kopya ng Mozart Effect o Beethoven na music/instrumental o anumang classical music sapagkat ito ay
napatunayan ng pag-aaral ng mga siyentipiko na may kaugnayan sa paghubog ng
katalinuhan ng bata. Ginagawa ko naman iyong background music habang natutulog
sila Angel at Riana simula pagka-baby nila. Kasi habang gising hindi nila iyon
gaanong ma-aapreciate kapag tulog na-iistimulate
ang brain nila sa pamamagitan ng
ganitong tunog.
6. Para hindi maging boring sa bata ang pagtuturo halimbawa sa pagbilang, gawin ito
kasama ng regular na pang-araw-araw na aktibidad gaya ng pagkain ng mallows, o minsan bilangin ang toys. Iwasan ang madami, idepende/i-akma
ito sa edad kung baby pa at ni hindi
pa talaga nakapagsasalita – kahit hanggang tatlo lamang muna ang paulit-ulit
ituro o kapag mga anim na buwan hanggang bilang lima, bilang sampu at kapag
isang taon na kahit hanggang dalawampu. Pero kung dadaanin ito sa musika,
mayroon kasing mga children’s songs na naka-incorporate ang pagtuturo ng
pagbilang, hindi po ba? Sikapin po nating maibili sila nito. Patutugtugin o
ipapalabas naman natin ito kapag naglalaro sila ng stuff toys at hindi rin kasi sila gaanong ma-iinteresado kapag iyon
lamang talaga ang haharapin nila. Ang goal
natin dito mapasabay natin silang kumanta sa tugtog kapag na-memorize nila ito (sapagkat lagi nila
itong naririnig). Hindi nila napapansing natuto na rin silang bumilang o mag-recite ng abakada.
7. Ibili din natin sila g laruan na
grupo-grupo gaya ng blocks tulad ng Lego
pero tiyakin po nating ang sukat ay
hindi kasya sa bibig nila para malunok at basahin po natin kung ang pakete ay
may nakalagay na made from non-toxic
materials, maaari kasi nila itong kagat-kagatin. Mayroon ding blocks na yari sa kahoy at ang pintura o barnis na ginamit ay food grade. Ang mga iyon ay maaari nating magamit sa
pagtuturo sa kanila. Halimbawa kunwari gagawa tayo ng bahay out of them,
hihingi tayo ng dalawang red blocks- kahit i-assist nati sila sa pagkuha at
pagbilanng sa umpisa hanggang sa magsabi silang “ako, po mommy…”,
or makita natin yung reaksyon na gusto nila na sila na lang ang gumawa
niyon mag-isa.
8. Mabuti rin na ituro natin sa kanila ang
ukol sa mga nakalalasong bagay kapag sila ay naglalakad na mag-isa (mga one
year to three years old). Una dapat nila maintindihan yung konsepto ng salitang
‘patay’.
Halimbawa may ipis, natakot ang bata – ang karaniwang reaksiyon po natin ay
patayin iyon hindi po ba, makikita nila na hindi na iyon tumatakbo pagkapalo
natin – isa iyon sa pagkakataon na maari nating maipakita at maituro ang ibig
sabihin ng ‘patay’.
Sa ibang pagkakataon, tanungin natin sila
kung patay na ba o hindi pa ang
halimbawa lamok na napalo natin. Kapag nasagot ng bata iyon, sigurado tayong
nauunawaan na niya ang kahulugan nito. Doon pa lamang nati maaring ituro ang
mga lason gaya ng sabon powder at solid, shampoo, gamot, panlinis etc. Hindi naman
po sa pagmamapuri – wala po kina Angel at Riana ang nakatikim ng hindi dapat
kainin/lason kaya tiwala po akong epektibo ang paraang ito.
Makatutulong din po pala ang pagtuturo ng
salitang ‘bawal’ at ‘huwag’ at siya po nating gagamitin ang mga ito sa pagsasabi
at pagsaway sa kanila. Ang mga ito naman ay maituturo sa ibang paraan gaya ng
pagsasagawa ng senaryo kahit sa
laruan. Halimbawa ‘huwag ilalagay sa edge/dulo ng lamesa’ mahuhulog o mababasag’.
Importante pong naintindihan nila ang sinasabi natin at ang epekto kung ginawa
nila ang bawal natin sa kanila. Ipakita natinn ang nasirang laruan o ang
pagkahulog upang maintindihan nila ito.
9. Ang pagtuturo ng mga magagalang na pananalita – na alam ko
pong batid aman nating lahat. Paalala na lamag poi tong sa akin. Sa ating mga Pinoy, ang paggamit ng ‘po’ at ‘opo’ – tayo mismo kapag
nagsasalita ay gumamit ng mga ito. Dahil nag-iipon pa lamang sila ng
bokabularyo, kung anong naririnig nila ay hindi imposibleng matutunan din ila
kaya nga ba at ang mga kaibigan nating bingi (deaf ) ay pipi (mute) din dahil
wala silang naipong bokabularyo simula pagkabata – ngunit hindi po lahat ay ito
ang dahlia kumbakit hindi makapagsalita mayroon ding dahil sa pisikal na
kondisyon ng dila ang dahilan.
Hindi lamang ang po at opo ang mga
ma-respetong salita maging ang pagtawag ng ate, kuya, tito, tita, lolo o lola –
manguna rin tayo sa pagtawag para matutunan nila ang pagkakategorya kung
sino-sino ang dapat na tawagin ng lola o ate etc.
Ako, kapag halos hindi nalalayo sa edad ko
tita o tito ang tawag ng mga anak ko. Kapag kalaro na mas malaki sa kanila
‘ate’ ang turo ko. Kapag parang nanay o tatay ko na lolo o lola .
10. Panghuli at isa sa pinakamahalaga sa
lahat ang pagtuturong bumasa. Okay lang
po matutunan nila ang English at Filipino
alphabet pero mas ayos po kung maidaragdag natin ang tunog o ‘sound’ ng bawat
titik. Mas epektibo po itong paraan sa pagtuturo ng pagbasa.
Mali po na pagbasa ng PANTIG o syllable (kambal na letra katinig-patinig/patinig
katinig) ang ituro natin sa bata dahil
kapag ibang titik/patinig o katinig man
ang kasama mahihirapan o talagang HINDI na nila ito mababasa. Halimbawa:
I have written an almost similar version of
this post in English – not very identical click hereHelp Build Your Child's First Vocabulary On my first months of blogging-I am
encoding the posts directly in Google Blogger’s platform and I am not so
particular in having a copy with me. In the near future I will be translating
all the English posts in Filipino – Google’s translator application is
computerized and literal sometimes not
so much implying the thought I really wanted to convey although it is
very helpful too to my other readers.
No comments:
Post a Comment